یکی از حیاتی‌ترین اهداف و منافع یک کشور، تأمین و حفظ امنیت ملی است. تحقق این مهم در گرو شرایطی است که دولت و بویژه ملت بخصوص، از توانایی‌هایی بهره‌مند باشند که بتوانند با هرگونه تهدید یا اقدام علیه منافع و ارزش‌های مادی و معنوی خود که آنها را حیاتی می‌دانند، مقابله نمایند در مفهوم سنتی و سخت‌افزار امنیت، دولت‌ها می‌کوشند تا از طریق تقویت هرچه بیشتر بنیه نظامی خود، از میزان آسیب‌پذیری و تهدیدات بکاهند. در این راستا، سعی دولت به عنوان متولی رسمی امنیت جامعه برآن است که با جذب سرمایه‌های داخلی و جلب همکاری طبقات و اقشار خاص از طریق بالابردن سطح آموزش‌ها و ارتقای کیفیت ادوات جنگی، نیروهای ویژه تأمین کننده امنیت را در برابر تجاوزات و توطئه‌های احتمالی مجهز کرده و آماده دفاع نمایند.

در این نگرش، مقوله تأمین و تضمین امنیت جامعه به صورت یک وظیفه برعهده نیروهای مسلح اعم از ارتش و سایر نیروهای امنیتی گذارده می‌شود و روابط دولت با مردم نیز در حد ارتباط با قشر یا اقشار خاص و نه همه آحاد ملت، خلاصه و محدود می‌گردد. روند مذکور تا پیش از وقوع انقلاب اسلامی، در ایران نیز رایج و متداول بود. اما رخداد انقلاب با مشارکت گسترده مردم، رویه تکیه دولت به طبقات خاص که عمدتاً به دلیل تأمین منافع خود، اتکای دولت به خویش را تحمل می‌کردند، دگرگون ساخت و تکیه نظام پیش از آن که بر طبقه خاصی باشد، بر عموم ملت قرار گرفت و بدین گونه مخروط واژگونه قدرت در دوران حکومت شاهنشاهی، حالت طبیعی خود را بازیافت و بر قاعده وسیع و با ثبات خود یعنی حمایت مردم قرار گرفت و بدین گونه از آسیب‌پذیری و تزلزلی که در حالت غیرطبیعی خود با آن مواجه بود، رها گشت.
    بدین ترتیب، در جمهوری اسلامی ایران، حفظ نظام سیاسی، حفظ و گسترش اسلام ناب، حفظ تمامیت ارضی و تأمین منافع و نیازهای حیاتی اقتصادی جزو مهم‌ترین اهداف و ارزش‌هایی قلمداد شد که تهدید علیه آنها، تهدید علیه امنیت ملی به حساب می‌آمد. در این بین، بسیج که نیروی متشکل از قوای داوطلب و مردمی بود، با داشتن توانایی‌های فرهنگی و اجتماعی و گستردگی رده‌های تحت پوشش و بخصوص انعطاف‌پذیری و سرعت عمل ناشی از ترکیب غالباً جوان آن، ضمن اینکه هزینه‌ای اندک صرف می‌کرد و در شرایطی که جمهوری اسلامی با محدودیت‌هایی برای افزایش سطح بازدارندگی و توانایی ملی در ابزارهای متعارف قدرت ملی با انواع تهدیدات مواجه بود، نقش حیاتی در تأمین و حفظ امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایفا نمود.
    و بدین گونه در نظام انقلابی ایران، حضور و مشارکت گسترده مردم و بویژه جوانان، محدوده تنگ امنیتی را تحت تأثیر خود قرار داد و آن را از حالت انحصار به نیروهای رسمی خارج ساخت و به یُمن احساس مسؤولیت همگانی، مقوله امنیت ملی در چارچوب دفاع از انقلاب و آرمان‌های بلند آن جنبه عمومی به خود گرفت.